Onderwijsstichtingen gebruiken jarenlang publieke middelen voor commerciële constructies
Onderwijsprofessionals krijgen te maken met stichtingen die subsidies commercieel inzetten. Dit vraagt om scherp toezicht en sterke interne controles.
Als onderwijsprofessional werk je dagelijks met de ambitie om studenten gelijke kansen te bieden. Stichtingen die ditzelfde doel uitdragen, lijken dan vanzelfsprekende partners. Toch blijkt dat deze organisaties niet altijd doen wat zij beloven. Uit onderzoek van Follow the Money blijkt dat meerdere onderwijsstichtingen jarenlang publieke middelen gebruikten voor commerciële constructies. Gemeenten en scholen keken weg, waardoor miljoenen euro’s onderwijsbudget niet bij studenten, maar bij bv’s terechtkwamen. Dit roept een indringende vraag op: hoe kan de onderwijssector zelf beter zicht houden op waar het geld naartoe gaat?
Stichtingen als partner: idealen en schijn
Veel schoolbesturen werken samen met stichtingen die zich presenteren als maatschappelijke organisaties zonder winstoogmerk. Ze lijken betrouwbaar en worden vaak geprezen vanwege hun inzet voor kansengelijkheid. Toch kan dit beeld misleidend zijn. Bestuurders van stichtingen gebruikten gesubsidieerde programma’s en personeel om commerciële bedrijven op te zetten. Scholen ontvingen facturen van bv’s, terwijl ze dachten samen te werken met een stichting.
Voor bestuurders, directie en beleidsmakers betekent dit dat zorgvuldig controleren onmisbaar is. Vertrouwen is belangrijk, maar blind vertrouwen kan leiden tot hoge kosten en reputatieschade.
Waar ging het toezicht mis?
Dat deze constructies jarenlang konden bestaan, komt mede door gebrekkig toezicht. Overheden verstrekten miljoenen euro’s zonder kritisch te kijken naar de daadwerkelijke besteding. Scholen zelf betaalden facturen zonder te verifiëren of die overeenkwamen met de gemaakte afspraken. In veel gevallen bleken interne controles onvoldoende.
Dit laat zien dat ook binnen scholen meer aandacht nodig is voor contractbeheer en financiële transparantie. Het gaat tenslotte om publiek geld dat bedoeld is om studentenverder te helpen.
Subsidies en tijdelijke potjes: een risicovolle mix
Veel van de misstanden zijn te herleiden naar de manier waarop onderwijs wordt gefinancierd. Projectsubsidies voor kansengelijkheid of achterstandenbeleid zijn vaak tijdelijk. Hierdoor kunnen scholen moeilijk structureel personeel aannemen. Commerciële partijen bieden dan snelle oplossingen. Voor besturen die onder tijdsdruk staan, lijkt dat handig. Maar het risico is dat een deel van dit geld weglekt in commerciële circuits, terwijl de effecten voor studenten beperkt blijven.
Voor onderwijsprofessionals is dit een oproep om niet alleen te kijken naar korte termijnoplossingen, maar naar duurzame samenwerkingen die echt bijdragen aan gelijke kansen. Of om juist toch binnen de scholen zelf deze activiteiten te organiseren.
Het bredere plaatje: geld, macht en maatschappelijke risico’s
Het onderwijsdossier is geen op zichzelf staand incident. Het laat zien hoe kwetsbaar publieke middelen zijn als toezicht en transparantie ontbreken. Journalist Thomas Bollen laat in zijn nieuwe boek zien dat geld en macht overal met elkaar verweven zijn – van woningnood tot de opkomst van autoritaire leiders. Ook in het onderwijs zien we dat geldstromen macht verschuiven en soms misbruikt worden.
Voor onderwijsprofessionals betekent dit: wees alert, vraag door en zorg dat afspraken en facturen altijd controleerbaar zijn. Alleen zo blijft de focus waar die hoort: bij de studenten.
Benieuwd naar verdere analyses en voorbeelden? Bekijk:
